कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलिन थालेपछि विश्व स्वास्थ्य संगठनले साबुन पानीले मिचिमिचि २० सेकेण्डसम्म हात धुन निर्देशन जारी गर्यो ।
कोरोनाको महामारीको बीचमा अहिले आम मानिस हात धुने विषयलाई दैनिक जीवन व्यवहारको अभिन्न अंग बनाइसकेका छन् । नेपालमा पनि पटक पटक साबुन पानीले हात धुन जनतालाई सिकाईएको छ ।
एक अन्तराष्ट्रिय अनुसन्धान रिपोर्टले नेपालमा हात धुने व्यवस्था र स्वच्छतामा उल्लेख्य सुधार भएको रिपोर्ट प्रकाशित गरेको छ । तर, छिमेकी भारतमा पाँच करोड भन्दा बढी मानिस हात धुने सुविधाबाट वञ्चित भएको जनाएको छ ।
अमेरिकाको वासिङ्गटन विश्वविद्यालयमा इन्स्टिच्यूट अफ हेल्थ म्याट्रिक्स एण्ड इभालुएसन (आईएचएमई) का अनुसन्धानकर्ताहरुले भनेका छन्, ‘भारतमा पाँच करोड भन्दा बढी भारतीयसँग हात धुने व्यवस्था छैन । जसका कारण उनीहरु कोरोना भाइरसबाट संक्रमित हुने र उनीहरुबाट अन्य व्यक्तिमा समेत संक्रमण फैलिन जोखिम धेरै रहेको छ ।
अनुसन्धानकर्ताहरुका अनुसार निम्न एवं मध्यम आय भएका देशका दुई अर्ब भन्दा बढी मानिसमा साबुन र सफा पानीको उपलब्धता नहुँदा धनी देशको तुलनामा यी देशमा संक्रमण दर फैलिने जोखिम धेरै छ । यो विश्वको जनसंख्याको एक चौथाई हो ।
इन्भारोमेन्टल हेल्थ पर्सपेक्टिब्ज नामको जर्नलमा प्रकाशित अध्ययनका अनुसार सबसहारा अफ्रिका र ओसियानाका ५० प्रतिशत बढी मानिसमा राम्रोसँग साबुन पानीले हात धुने सुविधा छैन ।
आईएचएमईका प्रोफेसर माइकल ब्राउऐर भन्छन्, ‘कोभिड–१९ संक्रमणलाई रोक्ने महत्वपूर्ण उपाय हात धुने नै हो । तर, निराशाजनक कुरा त यो छ कि कैयौं देशमा यो सुविधा नै उपलब्ध छैन । ती देशमा राम्रो स्वास्थ्य सुविधान पनि सीमित छ ।’
अनुसन्धानमा पत्ता लागेको छ कि ४६ देशमा आधा भन्दा पनि जनसंख्यासँग साबुन पानीले हात धुने सुविधा छैन ।
भारत, पाकिस्तान, चीन, बंगलादेश, इन्डोनेसिया, नाइजेरिया, इथियोपिया, कंगोलगायतका हरेक देशमा पाँच करोड़ बढी मानिससँग हात धुने सुविधा छैन ।
ब्राउऐर भन्छन्, ‘ह्याण्ड स्यानिटाइजर जस्ता चिजको अस्थायी व्यवस्था त छ । तर, कोभिड –१९ को सुरक्षाका लागि दीघर्ककालीन उपायको अधिक जरुरी छ । हात धुने उचित व्यवस्था नभएकै कारण हरेक वर्ष ७ लाख बढी मानिसको मृत्यु हुनेगर्छ ।’ अध्ययनका अनुसार यी देशहरुमा घरबाहेक स्कूल, कार्यालय एवं स्वास्थ्य संस्था एवं सार्वजनिक स्थान, बजारमा हात धुने सविधा निकै कम रहेको छ ।
ब्राउऐर भन्छन्, विश्वको २५ प्रतिशत जनसंख्यासँग हात धुने प्रभावशाली सुविधाको पहुँच नहुँदा पनि सन् १९९० देखि २०१९ सम्ममा भने कतिपय देशले धेरै सुधार गरेका छन् ।
अनुसन्धानकर्ताहरुका अनुसार नेपाल, साउदी अरब, मोरक्को, तान्जानिया जस्ता देशमा हात धुने सुविधा विस्तार भएको र स्वच्छतामा सुधार गरेका छन् ।
प्रतिक्रिया