लन्डन । शनि ग्रहलाई लिएर एउटा चकित पार्ने रिपोर्ट सार्वजनिक भएको छ । विज्ञहरूले शनि ग्रहमा लामो समयसम्म चल्ने ‘मेगास्टोर्म’ पत्ता लगाएका छन् ।
रेडियो उत्सर्जन र अमोनिया ग्यास अवरोधको अध्ययन मार्फत विशेषज्ञहरूले शनि ग्रहमा आउँदै गरेको ठूलो आँधीको खुलासा गरेका हुन । यसले ग्रहहरूमा भविष्यका अध्ययनहरूलाई असर गर्न सक्छ । विज्ञहरूले शनिको वायु मण्डलमा शताब्दीयौं देखि ठूलो आँधीले छाप छोडेको बताएका छन् ।
‘ग्रेट रेड स्पट’ भनेर चिनिने सौर्यमण्डलको सबैभन्दा ठूलो १०,००० माइल चौडा एन्टि साइक्लोनले सयौं वर्षदेखि बृहस्पतिको सतहमा बादल ढाकेको छ । अब यस अध्ययनमा शनि ग्रहमा लामो समयसम्म चल्ने ‘मेगास्टोर्म’ पनि रहेको पाइएको छ । यी आँधीहरूले वायुमण्डलमा गहिरो प्रभाव पार्छ, जुन शताब्दीयौंसम्म जारी रहन्छ ।
‘सौर्यमण्डलको सबैभन्दा ठूलो आँधीबेहरीको संयन्त्रलाई बुझेर आँधीको सिद्धान्तलाई फराकिलो ब्रह्माण्ड सम्बन्धी सन्दर्भमा राख्छ, हाम्रो वर्तमान ज्ञानलाई चुनौती दिन्छ । साथै, स्थलीय र ग्रह प्रणालीहरूमा नयाँ परिप्रेक्ष्य प्रदान गर्दछ,’ अध्ययनका प्रमुख लेखक र सहायक चेङ लीले भने । मिशिगन एन आर्बर विश्वविद्यालयका प्रोफेसरहरुका अनुसार यस ठुलो आँधीले मौसम विज्ञानको सीमाहरू धकेल्छ ।
नयाँ अध्ययनको लागि खगोलविद्हरूले शनिबाट रेडियो उत्सर्जनलाई हेरे, जुन सतह मुनिबाट आउँछ र अमोनिया ग्यासको वितरणमा दीर्घकालीन अवरोधहरू फेला पारे । तिनीहरूले ग्रहबाट रेडियो उत्सर्जनमा अचम्मको कुरा फेला पारे । वायुमण्डलमा अमोनिया ग्याँसको एकाग्रतामा विसंगतिहरू जुन तिनीहरूले ग्रहको उत्तरी गोलार्धमा ‘सुपर स्टोर्म’ हरूको विगतका घटनाहरूसँग जोडेका थिए ।
टोलीका अनुसार मध्य उचाइमा अमोनियाको आद्रता माथिल्लो अमोनिया बरफको बादल तहभन्दा कम हुन्छ तर तल्लो उचाइमा वायुमण्डल १०० देखि २०० किलोमिटरको गहिराइमा समृद्ध हुन्छ । तिनीहरूको विश्वास छ कि अमोनिया वर्षा र पुनः वाष्पीकरणको प्रक्रियाबाट माथिल्लो वायुमण्डलबाट तल्लो वायुमण्डलमा लैजान्छ । यसको प्रभाव सयौं वर्षसम्म रहन सक्छ ।
साइन्स एडभान्स जर्नलमा प्रकाशित अध्ययनले शनि र बृहस्पति दुवै हाइड्रोजन ग्याँसबाट बनेको भए पनि दुई ग्रहमा धेरै भिन्नता रहेको देखाएको छ । बृहस्पतिमा ट्रोपोस्फेरिक विसंगतिहरू छन्, जुन यसको क्षेत्रहरू (सेतो ब्यान्डहरू) र बेल्टहरू (गाढा ब्यान्डहरू) द्वारा बाँधिएका छन् र शनिको जस्तो आँधीबेहरीले गर्दा हुँदैन ।
यी छिमेकी ग्रहहरू बीचको एकदमै भिन्नताले यी र अन्य ग्रहहरूमा सुपरस्टर्महरू कसरी बन्छन् र भविष्यका एक्सोप्लानेटहरूमा कसरी पत्ता लगाइन्छ र अध्ययन गरिन्छ भनेर वैज्ञानिकहरूलाई ती कुरालाई चुनौती दिइरहेको छ ।
अगस्ट ११ मा साइन्स एडभान्सेज जर्नलमा प्रकाशित यस अध्ययनका अनुसार शनि ग्रहमा लगभग हरेक २० देखि ३० वर्षमा ठूलो आँधी आउँछ र धेरै ठूला भए पनि पृथ्वीमा आँधीहरू जस्तै हुन्छन् ।
तर पृथ्वीको आँधीको विपरीत मिथेन, पानी र अमोनियाको ट्रेसहरू सहित मुख्यतया हाइड्रोजन र हेलियमबाट बनेको शनिको वायुमण्डलमा मेगास्टोर्महरू के कारणले हुन्छ भनेर कसैलाई थाहा छैन ।
प्रतिक्रिया