बैठौलिया कपरकट्टी ताल : बुटवल क्षेत्रको आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्य

बुटवल । बुटवल उपमहानगरपालिकामा प्राकृत्तिक सिमसार छ र त्यो विशाल तालका रुपमा विकास गरिएको छ भन्दा धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ । तर, मुलुककै प्रमुख व्यापारिक केन्द्र र जनघनत्व अधिक रहेको बुटवलमै सिमसारसहितको आकर्षक ताल रहेको छ ।

जुन ताललाई यहाँ जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएपछि उजागार मात्रै भएन यसक्षेत्रकै आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्यका रुपमा विकास भएको छ । ताललाई बुटवलको एउटा महत्वपूर्ण स्थलका रुपमा विकास गरिएको छ ।

बुटवल वडा नं. १६ सेमलारमा रहेको बैठौलिया कपरकट्टीताल प्राकृतिक सिमसार हो । तर, यो पुरिँदै, मासिँदै र अतिक्रमित हुँदै थियो । जब जनप्रतिनिधि चुनिए त्यसपछि यो सिमसार क्षेत्रको खोजी भयो, संरक्षण भयो, तत्कालै व्यवस्थित गर्न थालियो र अहिले यो अवस्थामा आइपुगेको हो ।

‘झाडी, जलकुम्भी झार र माटोले चारैतिरबाट पुरिँदै गएको अवस्थामा थियो’ तालको निरिक्षणमा जाँदाको घटना स्मरण गर्दै प्रमुख शिवराज सुवेदीले ब्यस्त सहरको एउटा सम्भावनाको क्षेत्रका रुपमा सोच बनाएर संरक्षण र विस्तारका काम एकैपटक सुरु गरेको बताए ।

उपमहानगरले तालको गुरुयोजना नै बनाएर संरक्षण र विस्तारको काम गरेको हो । थप कामका लागि प्रदेश र संघीय सरकारसँग समेत आग्रह गरिएको छ । तालसँगै नजिकै रहेको नरेनापुर धाम परिसरलाई पनि जोडेर आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्य बनाउने काम जारी रहेको प्रमुख सुवेदीको भनाइ छ ।

तालका बारेमा उपमहानगरका प्रवक्ता तथा सोही वडाका अध्यक्षसमेत रहेका रामप्रसाद रेग्मीले जानकारी गराउँदासाथ प्रमुख सुवेदी, उपप्रमुख गुमादेवी आचार्य र उपमहानगरका इन्जिनियर, समुदायका नागरिक अगुवासहितको टोलीले स्थलगत अबलोकन र अध्ययन गरेको थियो ।

दुई विघामा खुम्चिएको ताल ३० विघामा विस्तार
नील दहका नामले चिनिने र स्थानीय थारु समुदायले थकाइ मेट्नका लागि आएर बस्ने यो प्राकृत्तिक ताल क्षेत्र झण्डै सय वर्ष पुरानो मानिन्छ । ओझेलमा परेको यो ताललाई बुटवलमा जनप्रतिनिधि चुनिएपछि व्यवस्थित गरिएको हो । यो ताल सुरुमा दुई बिघामा खुम्चिएको थियो । अहिले संरक्षण र झण्डै ३० विघामा फैलिएको छ । अतिक्रमणमा परेको क्षेत्रलाई तालमा ल्याइएको छ र त्यहाँको भरिएको गेग्रेटोसहितको माटो निकालिएको छ ।

झण्डै दुई किलोमिटर लामो र करिब ३ सय मिटर चौडाईमा फैलिएको तालको गहिराई करिब सात मिटर जति रहेको छ । सिमसार क्षेत्रको यो ताललाई उपमहानगरपालिकाले बुटवलको अमूल्य सम्पदा मानेर प्राथमिकता साथ संरक्षण गर्दै अहिले पर्यटकीय गन्तव्य बनाउन लागिएको प्रवक्ता रेग्मीले बताए । प्रदेश सरकारको सहकार्यमा यहाँ होमस्टेको समेत अवधारणा ल्याइएको उनको भनाइ छ । ताल संरक्षण तथा विस्तारका लागि हाल एक करोड भन्दा धेरैको बजेटमा विभिन्न काम भइरहेका छन् । तालको जग्गा विस्तार गर्ने, सफाई गर्ने, रिटेनिङ वाल निर्माण गर्ने, डुंगाको पेभेलियन निर्माण गर्ने सुन्दरता बढाउने जस्ता काम भइरहेको छ ।

पर्यटन सर्किटको मुख्य गन्तव्य
बुटवलले जितगढीलाई केन्द्रमा राखेर बुटवलका सबै पर्यटकीय र पर्यावरणीय क्षेत्र समेटिएको पर्यटन सर्किट बनाएको छ । बुटवल चक्रपथसंगै यो सर्किटमा साइकल लेन, पदमार्गको समेत अलग अलग अवधारणाका साथ काम भइरहेको छ । तल्लो सिद्धबाबा नजिकै आधुनिक प्रकारको झोलुङ्गे पुल निर्माण गरेर वारीपारीका पार्कहरुलाई जोड्ने, पार्कमा खुला व्यायामशाला निर्माण गर्नेसम्मका योजना तय भएका छन् ।

बुटवलका पर्यटकीय क्षेत्रका रुपमा जितगढी, मणिमुकुन्द सेन दरबार भग्नावशेष क्षेत्र, हिलपार्क, पिसपार्क, मिलनपार्क, नरैनापुरसँगै अब यो प्राकृतिक ताललाई पनि जोडेर एकीकृत पर्यटन विकासका काम अघि बढाएको छ । तालमा सञ्चालन गरिएको डुंगाको गत फागुनमा मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेलले शुभारम्भ गरेका थिए । उनले पर्यटन सर्किटको प्रदेश स्तरीय गन्तव्यकै रुपमा विकास गर्न सकिने सम्भावना रहेको बताएका थिए ।

समुदायमा आर्यआर्जन बढाइने
समुदायलाई जोडेर विकास गरिएको योजना नै टिकाउ र दीर्घकालीन महत्वको हुन्छ । यहाँ बुटवलले स्थानीय समुदायलाई जोड्दै उनीहरुमा आय आर्जन बढाउने खालका कार्यक्रम पनि बनाइरहेको छ । महिलालाई होमस्टे, सांस्कृतिक झाँकी, परम्परागत हातेबुनाईका सामग्री निर्माणका काममा समेट्ने तयारी भइरहेको उपप्रमुख गुमादेवी आचार्यले बताइन ।

बुटवलमा सञ्चालित मुलुककै नमुना कार्यक्रम मानिएको महिला उद्यमशिलता विकास कार्यक्रममा यहाँका समुदाय लक्षित सीप पनि समेट्ने तयारी भइरहेको उपप्रमुख आचार्यको भनाइ छ ।

एकीकृत सहरी विकास योजना कार्यान्वयन हुँदै
बुटवलले एकीकृत सहरी विकास योजना तयार पार्दै आवधिक र दीर्घकालीन महत्वका कामको सूचि नै बनाएर वर्गीकरण गरेको छ ।

त्यसमध्येको यो एउटा महत्वपूर्ण योजना हो । एकीकृत सहरी विकास योजनामा यहाँको पर्यटकीय क्षेत्र, सांस्कृतिक सम्पदाका क्षेत्र एवं कृषियोग्य जमिन र आवासका लागि अलग–अलग जमिनको वर्गीकरण गर्दै आकर्षक गन्तव्यका रुपमा विकास गर्न लागिएको प्रशासकीय अधिकृत चक्रपाणी शर्माले बताए ।

नजिकै रहेको नरैनापुर धाममा रहेको शिवलिंगलाई काठमाडौंको पशुपतिनाथसँग तुलना गर्ने गरिन्छ । दुबै शिवलिंग एकै समयका मानिन्छन् । धाम परिसरमा भ्यू टावर, नजिकै खेलमैदान बनाउने काम सुरु भएको छ । नरैनापूर क्षेत्रलाई बुद्धकालीन ऐतिहासिक क्षेत्र पनि मानिन्छ । यहाँ बुद्ध खेल्दै र डुल्दै आउने गरेको बताइन्छ । जहाँ प्राचीनकालदेखि परम्परागत शिवरात्री मेला लाग्दै आएको छ ।

नरैनापुर धाम हिन्दु अनुयायीहरुको एउटा पवित्र तीर्थस्थल हो । यहाँ देश विदेशका हिन्दु धर्मावलम्बीहरुको हरेक वर्ष शिवरात्री र साउनमा घुइँचो लाग्ने गर्दछ । नरैनापुर धामको मेलामा भारतको पटना, बिहार, गोरखपुर, लुधियाना र नेपालको तराईका अधिकांश जिल्लाबाट शिवरात्रीमा भक्तजन आउने परम्परा छ ।

अहिले तीब्र विकास भइरहेको बजार क्षेत्र रहेको बुटवल व्यस्त शहरका रुपमा विकास भइरहेको छ । यहाँ भिडभाड, धुलो धुवाँ दिनहुँ बढ्दो क्रममा रहेका बेला उपमहानगरको यो क्षेत्रलाई एउटा शान्त र रमणीय पर्यटकीय गन्तव्यका रुपमा विकास गर्न सकिने प्रचूर सम्भावना रहेको पर्यटन विज्ञ डा.गितु गिरीको भनाइ छ । बुद्धावलीअन्तर्गत रहेका बुटवलसहित सैनामैना, देवदह, नौकट्टीलाईसमेत जोडेर एकीकृत पर्यटन विकास गर्न सकिने सम्भावना रहेको गिरी बताउँछन् । ।

स्थानीय भन्छन् तालसँगै गाउँकै मुहार फेरियो
अहिले रहेको ताललाई बुटवलका तिनै जनप्रतिनिधिको अगुवाईमा संरक्षण गर्दै व्यवस्थित गराइपछि स्थानीय समुदाय औधी खुशी भएका छन् । तालको संरक्षण तथा व्यवस्थापनका काममा समुदायसंग समन्वय गरिएपछि ताल मात्रै होइन, समग्र क्षेत्रकै मुहार फेरिएको छ ।

ताल व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तथा स्थानीय युवा अगुवा खेमलाल कंडेलले बुटवलका जनप्रनिधिको चासो र इच्छाशक्तिले तालसँगै गाउँकै मुहार फेरिएको बताए । उनले तालको सरसफाई र विस्तारको काममा समुदायलाई दैनिक ज्यालादारीका कामको समेत व्यवस्था मिलाइएको बताउँदै लकडउनको बेलामा समेत सुरक्षा प्रवन्धसहित कामको व्यवस्था गरिएको बताए । कँडेलले तालको संरक्षण र विस्तारका काम सुरु भएदेखि नै समुदायमा खुशीयाली छाएको जिकिर गरे । कँडेल आफै अहिले तालको संरक्षण र विस्तारका काममा समुदाय स्तरबाट निरन्तर खटिएका छन् ।

स्थानीय अगुवा कमल ढुंगानाले पुरिँदै र मासिँदै गएको प्राकृत्तिक सिमसार क्षेत्रको ताललाई बुटवलले संरक्षण संगै व्यवस्थित गरेपछि सिंगो गाउँबस्ती नै अब नयाँ आकर्षक गन्तव्य बन्ने विश्वास व्यक्त गरे । ढुंगानाले समुदायलाई जोड्दै पर्यटन विकास र पर्यटकीय क्षेत्रको विस्तारमा बुटवलले नमुना काम गरेको बताए । सम्भावनालाई साकार पार्नका लागि समुदायको सहकार्य जरुरी रहेको उनको भनाइ छ ।

लकडाउनमा सुरक्षा प्रवन्धसहित गौरवका योजना कार्यान्वय
अहिले लकडाउनको बेलामा पनि बुटवलले सुरक्षा प्रवन्धसहित योजना कार्यान्वयनका कामलाई अगाडि बढाएको छ । कोभिड–१९ को महामारीलाई नियन्त्रण गर्न मुलुकमै नमुना काम गरिरहेको बुटवलले लकडाउनको बेलामा पनि गौरवका आयोजनालाई निरन्तरता दिएको छ । सुरक्षा प्रबन्धसहित विभिन्न आयोजना सञ्चालनमा छन् ।

बुटवल उपमहानगरपालिकाले आफ्नो नगरको गौरवको आयोजनाका रुपमा अगाडि बढाईरहेका परियोजनाहरुमध्ये कालिकापथ आन्तरिक वाइपास, बैठौलिया कपरकट्टी सिमसार ताल, आधुनिक पशुबधशाला, श्रवणपथलगायतका महत्वपूर्ण परियोजनाहरु यो लकडाउनको अवधिमा पनि धमाधम कार्यान्वयन भइरहेका छन् । उपमहानगरका सहरी विकास तथा पूर्वाधार महाशाखा प्रमुख वरिष्ठ इन्जिनियर सुमन श्रेष्ठ नेतत्वमा प्राविधिक तहका कामको अवस्थाको स्थलगत निरिक्षण भइरहेको छ भने उपप्रमुख आचार्यको संयोजकत्वमा रहेको अनुगमन समितिले अनुगमन गरिरहेको छ ।

कालिकापथ आन्तरिक वाइपास सडकमा ८२ फुट भित्र पर्ने संरचना हटाई करिब १० करोडको लागतमा नाली निर्माणको काम भइरहेको छ । २२ करोडको लागतमा आधुनिक पशुबधशाला निर्माणको सम्झौता गर्दै साइट क्लिएरेन्स गर्ने काम भईरहेको सहरी विकास तथा पूर्वाधार महाशाखा प्रमुख वरिष्ठ इन्जिनियर श्रेष्ठले बताए ।